Lublin - teren niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku (KL Lublin)

Szczegóły: Utworzono: wtorek, 05, kwiecień 2022 09:21; Poprawiono: piątek, 17, czerwiec 2022 18:07; Opublikowano: piątek, 17, czerwiec 2022 18:02; Odsłony: 1185

Lublin - teren niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku (KL Lublin)

Położenie: Lublin

Rok: 1941/ 1947/ 1969

W związku z niemiecką ekspansją terytorialną III Rzeszy, przyspieszoną germanizacją i eksterminacją ludności żydowskiej J. Himmler zdecydował w VII 1941 r. o budowie obozu w Lublinie. Teren pod inwestycję gubernator dystryktu lubelskiego przekazał SS we IX 1941 r. Pierwotnie plan przewidywał utworzenie obozu o powierzchni 516 ha, zdolnego do pomieszczenia 150 000 więźniów i jeńców. Ostatecznie obóz zajął teren 270 ha. Największą liczbę osadzonych zanotowano w V 1943 r. - 25 000. Obóz początkowo funkcjonował pod nazwą obozu jenieckiego, a od 16 II 1943 r. jako obóz koncentracyjny KL Lublin. Obóz prócz tego stanowił obóz pracy przymusowej, etapem przejściowym dla rodzin chłopskich wysiedlonych z Zamojszczyzny oraz rezerwuar siły roboczej. Więźniów niezdolnych do pracy SS likwidowało w masowych egzekucjach na terenie obozu, bądź w Lesie Krępieckim. Od jesieni 1942 r. Niemcy rozpoczęli uśmiercanie w komorach gazowych. Od 1943 r. mordowano tu polskich więźniów politycznych, zakładników oraz Żydów (największa egzekucja 3 XI 1943 r. - 18 000 więźniów). Wiosną 1944 r. rozpoczęła się likwidacja KL Lublin. Więźniów wywożono do obozów koncentracyjnych w Rzeszy. 22 VII 1944 r. niemiecka załoga opuściła obóz, wraz więźniami, których wysłano do Auschwitz. Dzień później na teren Majdanka weszli żołnierze Armii Czerwonej. Latem 1944 r. ne terenie obozu stacjonowały polskie i sowieckie oddziały wojskowe. Zorganizowano tu obóz dla niemieckich jeńców wojennych, a także miejsce internowania dla członków Polskiego Państwa Podziemnego. W XI 1944 r. rozpoczęło działalność Państwowe Muzeum na Majdanku, zreorganizowane w 1947 r. W 1969 r. wzniesiono kompleks kompleks pomnikowy. Przypuszcza się, że w czasie funkcjonowania obozu zmarło lub zostało zamordowanych około 80 000 ludzi.

Pomniki przy Centrum Obsługi Zwiedzających (pierwszy odsłonięty 23 VII 1996, drugi 25 III 2009)

Napis: BOGU ZA OCALENIE/ MIESZKAŃCOM LUBLINA/ I LUBELSZCZYZNY/ ZA DUCHOWĄ I MATERIALNĄ POMOC/ WIĘZIONYM NA MAJDANKU/ W LATACH 1941-1944/ W PODZIĘCE/ BYLI WIĘŹNIOWIE MAJDANKA/ TOWARZYSTWO OPIEKI NAD MAJDANKIEM/ 1996
TO GOD FOR SALVATION/ TO THE INHABITANTS OF LUBLIN/ AND THE LUBLIN REGION/ FOR SPIRITUAL AND MATERIAL HELP/ GIVEN TO THOSE IMPRISONED/ IN MAJDANEK/ DURING THE YEARS 1941-1944/ WITH GRATEFUL THANKS/ FORMER PRISONERS OF MAJDANEK/ MAJDANEK REMEMBERANCE SOCIETY

Napis: „… TUTAJ WIDZĘ BOGA/ -BOGA, KTÓRY JEST JEDEN/ DLA WSZYSTICH NAS, BEZ WZGLĘDU/ NA NASZE RELIGIJNE ODMIENNOŚCI.”/ /KSIĄDZ EMILIAN KOWCZ/ WIĘZIEŃ MAJDANKA NR 2399/
„…HERE I CAN SEE GOD,/ THE GOD WHO IS THE SAM TO US ALL/ REGARDLESS/ OF OUR RELIGIOUS DIFFERENCES.”/ /PRIEST EMILIAN KOWCZ/ MAJDANEK PRISONER NO 2399/

Pomnik Brama, nawiązujący w swej formie do Bramy Piekieł z Boskiej Komedii Alighieri. Przed nią znajduje się zagłębienie symbolizujące piekielną otchłań. Na sześciu zniczach znajdują się daty okupacji niemieckiej na Lubelszczyźnie 1939 - 1944. Na zewnętrznej ścianie pomnika widnieje relief przedstawiający sylwetki więźniów.

Biały domek - początkowo znajdował się tu naczelny lekarz SS, następnie komando więźniarek sprzątające baraki oficerów SS. Od VIII 1943 r. mieszkał tu kierownik obozu więźniarskiego. Obok biegnie "czarna droga", którą więźniowie szli od rampy kolejowej do obozu.

Baraki 41 to od wiosny 1942 r. łaźnia męska. Przed wejściem do części z natryskami znajdowała się rozbieralnie, gdzie również strzyżono. W łaźni zamontowano kadzie do dezynfekcji więźniów. Od jesieni 1942 r. łaźnia w baraku 42 została przeznaczona kąpania kobiet. Łaźnia była także miejscem selekcji żydowskich kobiet i dzieci. Stąd trafiały do komór gazowych znajdujących się w bunkrze za męską łaźnią. Pod koniec lata 1942 r. Niemcy urządzili w murowanym budynku przy męskiej łaźni, komory gazowe. Uśmiercali tam tlenkiem węgla i cyklonem B. Eksterminacja w ten sposób trwała do IX 1943 r. Nad budynkiem znajdowała się drewniana wiata, która uległa zniszczeniu podczas burzy w 1946 r. Plac, który znajdował się za łaźnią żeńską służył jako selekcyjny i był nazywany "Rosengarten". Od jesieni 1942 r. przeprowadzano tu wstępną selekcję, które osoby mają zostać zagazowane, a które mają być zarejestrowane i umieszczone w obozie.

W barakach 43 i 44 znajdowały się magazyny mienia więźniarskiego. W baraku 43 odbywało się także rejestrowanie więźniów i nadawanie numerów. Dawna stajnia obozowa, mieszcząca się w baraku nr 45, obecnie pełni rolę ekspozycyjną. Prezentowane są tu działania wojenne na terenie Europy oraz makieta obozu na Majdanku.

W barakach nr 46 i 47 znajdowały się magazyny żywności. Od 1999 r. w baraku nr 47 znajduje się instalacja Tadeusza Mysłowskiego pt. "Shrine - Miejsce Pamięci Bezimiennej Ofiary.

W barakach 51 i 52 znajdowały się magazyny narzędzi i sprzętu obozowego. Obecnie w baraku nr 52 prezentowane są buty więźniów Majdanka i Żydów zgładzonych w czasie "Aktion Reinhardt".

W baraku nr 62 znajdował się warsztat szewski. Obecnie znajduje się tu główna ekspozycja obozu.

Sam obóz składał się z pola I, międzypola I, pola II, pola III, pola IV, międzypola II i pola V. Łącznie 30,6 ha. Otoczony został podwójną linią drutów kolczastych, podłączonych do przewodów wysokiego napięcia. Wzdłuż ogrodzenia znajdowało się 18 wież strażniczych.

Kolumna Trzech Orłów - jeden z pomników, form ozdobniczych mających, według Niemców, uatrakcyjnić wygląd obozi u nadać mu mniej groźny wygląd. Zakładano wtedy gazony kwiatowe, wykonywano rzeźby (np. żółw). Pomnik ustawiony ku czci ofiar Majdanka zaprojektował więziony tu rzeźbiarz Albin Boniecki. U szczytu wysokiej kolumny znajdują się zrywające się do lotu orły - symbole wolności. Niemcy byli przekonani, że jest to przedstawienie niemieckiego godła. W podstawie kolumny więźniowie umieścili w tajemnicy prochy zamordowanych. Pomnik został odsłonięty 1 V 1943 r.

Jesienią 1943 r. Niemcy ukończyli budowę drugiego krematorium. Podmurówka wykonana została z cegły, a górną część skonstruowana została z drewna. Wewnątrz znajdowało się 5 pieców krematoryjnych, dwie składnice ciał, stół sekcyjny do szukania kosztowności w zwłokach, magazyn koksu oraz pomieszczenia biurowe z łazienką. Prochy ludzkie były wykorzystywane przez SS do nawożenia pól.Obsługa krematorium składała się z Żydów z różnych krajów europejskich. 22 VII 1944 budynek został częściowo zniszczony przez SS.

Za pole V Niemcy dokonywali egzekucji więźniów oraz grzebano zwłoki. W dołach okupanci 3 XI 1943 r. rozstrzelali 18 000 więźniów pochodzenia żydowskiego (akcja "Erntefest"). Ciała wcześniejszych ofiar oraz Żydów wydobyto i spalono, gdyż od jesieni 1943 r. Niemcy mordowali tu polskich partyzantów i więźniów politycznych. Ostatnią egzekucję przeprowadzono tu 21 VII 1944 r., tuż przed wyzwoleniem. Zamordowano wtedy 700 osób.

Pomnik upamiętniający ofiary zamordowane podczas operacji "Erntefest"

Rok: 2003
Projektant: Kazimierz Stasz

Pierwotnie była to tablica ustawiona w 1962 r. W 2003 r. odsłonięto pomnik z piaskowca z granitową tablicą w kształcie macewy.

Napis: W TYM MIEJSCU/ 3 LISTOPADA 1943 ROKU/ ROZSTRZELANO 18400 ŻYDÓW/ WIĘZNIÓW MAJDANKA/ I OBOZÓW PRACY W LUBLINIE/ OGÓŁEM 3-4 LISTOPADA 1943 ROKU/ W AKCJI ERNTEFEST /DOŻYNKI// NA TERENIE DYSTRYKTU LUBELSKIEGO/ NIEMIECKIE ODDZIAŁY POLICYJNE/ ZAMORDOWAŁY NA MAJDANKU,/ W TRAWNIKACH I PONIATOWEJ/ OKOŁO 42OOO ŻYDÓW
ON NOVEMBER 3, 1943/ 18,400 JEWS – PRISONERS OF MAJDANEK/ AND LABOUR CAMPS IN LUBLIN/ WERE EXECUTED AT THIS SITE/ APPROXIMATELY 42,000 JEWS/ WERE MURDERED IN THE LUBLIN DISTRICT/ ON NOVEMBER 3 AND 4, 1943/ DURING OPERATION „ERNTEFEST”/ /HARVEST FESTIVAL/ BY GERMAN POLICE UNITS/ AT MAJDANEK, TRAWNIKI AND PONIATOWA

Napis: Ten naród żył z nami przez pokolenia, ramię w ramię, na te samej ziemi,/ która stała się jakby nową ojczyzną jego rozproszenia./ Temu narodowi zadano straszliwą śmierć w milionach synów i córek./ Najpierw napiętnowano ich szczególnym piętnem./ Potem zepchnięto do getta w osobnych dzielnicach./ Potem wywożono do komór gazowych/ zadając śmierć tylko za to, że byli synami i córkami tego Narodu./ Mordercy czynili to na naszej ziemi, może po to, aby ją zhańbić. Ale nie można zhańbić ziemi śmiercią niewinnych ofiar./ Przez taką śmierć ziemia staje się świętą relikwią./ Jan Paweł II

Mauzoleum znajduje się na pis drogi prowadzącej do pomnika Walki i Męczeństwa. Ma kształt prasłowiańskiej urny, w której umieszczono prochy więźniów. Powstał w 1969 r.

Napis: LOS NASZ DLA WAS PRZESTROGĄ

Źródło:

Państwowe Muzeum na Majdanku. Przewodnik po obiektach historycznych, Lublin 2018