Nawsie - upamiętnienie żołnierzy AK z Nawsia wywiezionych wgłąb ZSRR

• 

Szczegóły

Utworzono: niedziela, 24, sierpień 2025 19:55

Poprawiono: niedziela, 24, sierpień 2025 19:55

Opublikowano: środa, 30, listopad -0001 00:00

Odsłony: 207

Nawsie - upamiętnienie żołnierzy AK z Nawsia wywiezionych wgłąb ZSRR

Położenie: Nawsie, gmina Wielopole Skrzyńskie, ropczycko - sędziszowski, województwo podkarpackie.
Na zewnątrz kościoła św. Bartłomieja na cmentarzu parafialnym

Nawsie - wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie ropczycko-sędziszowskim, w gminie Wielopole Skrzyńskie. Liczy około 1500 mieszkańców. W okresie II wojny światowej ludność Nawsia zapisała się bohaterską postawą wobec niemieckiego okupanta. Już w 1939 roku utworzyła się samorzutna organizacja konspiracyjna, która z czasem podporządkowała się dowództwu Służby Zwycięstwu Polski (SZP), Związkowi Walki Zbrojnej (ZWZ), aby ostatecznie w 1942 r. przyjąć nazwę Armia Krajowa (AK). W Nawsiu chętnych do walki z okupantem było tak wielu, że zdołano sformować pluton, którego dowódcą był Stanisław Rzeźnikiewicz ps. „Miły". Na przełomie 1943/44 r. w ramach akcji scaleniowej w struktury plutonu istniejącego w Nawsiu włączona został grupa konspiratorów z pobliskiej Szufnarowej, której dowódcą był Andrzej Mocha- przedwojenny działacz ludowy. Latem 1944 r. na tereny tych miejscowości wkroczyła Armia Czerwona, a tuż za nią NKWD i oddziały kontrwywiadu wojskowego Smiersz, które aresztowały i wywoziły żołnierzy AK w głąb ZSRR. Na przełomie października i listopada 1944 r. aresztowanych zostało dwunastu żołnierzy z Nawsia:

1. Ambrozowicz Antoni „Sowa" / 2. Gawron Konstanty,,Miły" / 3. Jaworek Wincenty,,Karol", „Dołek" /4. Kiebała Antoni / 5. Kiebała Michał,,Chinek" / 6. Klich Franciszek / 7. Opoń Ludwik,, Łoś" / 8. Opoń Władysław,,Karaś" / 9. Rogowski Józef,,Rak" / 10. Rzeźnikiewicz Stanisław „Miły" / 11. Szkotnicki Józef / 12. Targ Ludwik,,Jaskier" / oraz pięciu żołnierzy z Szufnarowej: / 1. Andrzej Mocha / 2. Kazimierz Dudziński / 3. Walenty Król / 4. Józef Zagórski / 5. Stanisław Gorzenik.

Nawsianie po przewiezieniu do obozu przesyłowego nr 49 w Bakończycach pod Przemyślem transportem z 23 listopada wywiezieni zostali do obozu NKWD nr 270 w Borowiczach koło Nowogrodu. 12 stycznia 1945 r. grupa dowodzona przez Andrzeja Mochę została wywieziona do obozu NKWD nr 283 w Stalinogorsku w okolicach Moskwy. Na gołych deskach, w nieogrzewanych i przeludnionych barakach zesłańcy spędzili od roku do trzech lat. Do rodzinnych domów nie wrócili, umierając z wycieńczenia, chorób i tęsknoty: Antoni Ambrozowicz, Ludwik Opoń i Andrzej Mocha. Ci którzy powrócili na ojczystą ziemię, przez szereg lat byli nieustannie inwigilowani przez funkcjonariuszy MO, UB-SB. Piętno zesłańców stawiało ich w drugim szeregu obywateli PRL. Dopiero przemiany ustrojowe w Polsce z 1989 r. pozwoliły poznać prawdziwą historię tych ludzi. Nie wszyscy jednak dożyli tej chwili. Seria grafik artystycznych przedstawiona na dwunastu tablicach to symboliczna Golgota Wschodu będąca wizją artystyczną Eliasza Dyrowa. Ukazuje etapy męczeńskiej drogi Zesłańców na Syberię, począwszy od momentu skazania, poprzez cierpienie i męczeństwo w łagrach, zakończone powrotem do domu lub śmiercią ,na nieludzkiej ziemi". Autorem grafik jest Eliasz Dyrow.

Źródło:

• tablica informacyjna