Tarnów - kopiec powstańców styczniowych

Szczegóły: Utworzono: poniedziałek, 09, czerwiec 2014 08:54; Poprawiono: wtorek, 13, marzec 2018 21:47; Opublikowano: poniedziałek, 09, czerwiec 2014 08:54; Odsłony: 5721

Tarnów - kopiec powstańców styczniowych

Położenie: kwatera zasłużonych na Starym Cmentarzu

Rok: 10 VI 1891

W czasie powstania styczniowego Tarnów pełnił ważną funkcję strategiczną. Z uwagi na swoje położenie to właśnie stąd wysyłano transporty broni, medykamentów, pieniędzy i oczywiście ochotników. Po każdej bitwie przewożono do Tarnowa rannych, których leczono w szpitalu i lazarecie w pałacu Sanguszków. Na początku lat 70-tych XIX w., na grobie pochowanych powstańców, rodzina jednego z nich, Walerego Dominika Dulęby z Tarnowa, postawiła na mogile ziemnej piramidę z brył piaskowca. Umieszczono tam 10 nazwisk powstańców. W związku z pogarszającym się stanem technicznym kopca rozpoczęto zbierać fundusze na renowację pomnika. Poświęcenie nowego odbyło się 10 VI 1891 r., któremu towarzyszyły podniosłe uroczystości. Poświęcenia dokonał proboszcz katedralny ks. Franciszek Leśniak, przemawiali Wilhelm Habicht (delegat Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Powstańcom), dr Ludwik Pietrzycki (wiceburmistrz Tarnowa), inż. Leon Syroczyński (profesor Politechniki Lwowskiej) i Jakub Bojko z Gręboszowa (działacz chłopski z Greboszowa). Nie wiadomo czemu nie wszyscy powstańcy mają swoją tablicę na kopcu. Ostatnie tablice wmurowano w 1936 r. Mogiła z kamieni, w formie wysokiego kopca, otoczona ogrodzeniem z łańcucha. Od strony frontowej, w górnej części tarcza herbowa z brązu, z godłami Polski, Litwy i Rusi. Krzyż w zwieńczeniu kopca imituje sękate drzewo.

Napis: 1863./ Poległym/ za/ Ojczyznę

Wykaz tablic inskrypcyjnych:

Karol Kotwicz Smolik (1844 - 1916), urodził się w Podkamieniu. Jako uczeń ostatniej klasy gimnazjalnej wziął udział w powstaniu styczniowym uczestnicząc w 6 bitwach. Z początkiem lat 90-tych XIX w. osiadł w Tarnowie. Przez lata był dyrektorem Urzędu Stajenniczego przy Poczcie w Tarnowie i czynnie udzielał się w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół". Koci Zamek - budynek w Tarnowie przy ul. Batorego należał do jego rodziny. Dwukrotnie żonaty doczekał się 8 dzieci.

Władysław Pragłowski (16 I 1842 - 20 VI 1863), urodził się w Ropczycach, kształcił się w Seminarium Duchownym w Tarnowie, z którego wystąpił by walczyć w powstaniu. Ranny pod Komarowem, zmarł w Tarnowie.

Franciszek Balko Pilavcini syn (1847 - 1863), zmarł z ran odniesionych w bitwie pod Miechowem.

Franciszek Balko Pilavcini ojciec (1819 - 8 V 1868), pochodził z Królestwa Polskiego, po upadku powstania pracował jako urzędnik w Tarnowie, gdzie zmarł na tyfus.

Oswald Artwiński (1830 - 14 III 1863), ukończył prawo na UJ, zaangazowany we wszelkiego rodzaju manifestacje patriotyczne. Walczył w oddziale kawalerii gen. M. Langiewicza i zginął pod Giebułtowem. Pochowano go na cmentarzu w Książu Wielkim.

Emil Psarski (1844 - 1920), urodził się w Radwanie, koło Dąbrowy Tarnowskiej, w postaniu uczestniczył jako uczeń tarnowskiego gimnazjum. Walczył w oddziale Langiewicza i mjr Dunajewskiego. Wziął udział w bitwie pod Małogoszczą i Komorowem - Gacami. Po powstaniu ukończył prawo na UJ i prowadził w Tarnowie kancelarię adwokacką.

Witold Bocheński (? - 1 IX 1863), pochodził z Lublina, poległ pod Parnasówką.

Karol Tabaczyński (? - 18 III 1863), zginął pod Grochowiskami.

Władysław Gniewosz (1829 - 29 VII 1871), pochodził z Lublina, w powstaniu walczył w randze kapitana, po powstaniu osiadł w Tarnowie.

Aleksander Ruczka (? - 29 III 1863), pochodził w Wiśnicza, zmarł w wyniku odniesionych ran.

Michał Ogorzały (1843 - 11 VII 1863), pochodził ze Starego Sącza, był czeladnikiem szewskim, zmarł w tarnowskim szpitalu.

Józef Kowalski (1846 - 24 II 1863), poległ pod Małogoszczą.

Władysław Sobolewski (1843 - 4 IV 1863), pochodził z Wileńszczyzny. Został ranny 18 III w bitwie pod Grochowiskami, zmarł później w tarnowskim szpitalu.

Faustyn Lipiński (1845 - 25 III 1863), pochodził z Gniazdowa w Królestwie Polskim. Ciężko ranny pod Grochowiskami, zmarł w tarnowskim szpitalu.

Kazimierz Ołpiński (26 II 1846 - 24 V 1936), pochodził z Bobowej, do powstania zgłosił się jako 17 letni czeladnik krawiecki. Walczył w Kieleckiem i Sandomierskiem, awansował na kaprala. Dwukrotnie żonaty doczekał się przynajmniej 5 dzieci.

Adolf Vayhinger (1837 - 30 XI 1912), urodził się w Pilźnie, gimnazjum ukończył w Tarnowie, a studia prawnicze na UJ. W 1863 r. był naczelnikiem Ławy Obwodowej w Bochni, wtedy też został aresztowany przez Austriaków i skazany na rok więzienia. Po odbyciu kary został notariuszem w Grybowie, a potem w Starym Sączu. W latach 1886 - 1891 był posłem do austriackiej Rady Państwa. Od 1890 r. mieszkał w Tarnowie, gdzie pełnił różnorakie funkcje. W latach 1895 - 1908 był posłem do Sejmu Krajowego. Honorowy obywatel Starego Sącza i właściciel dworku w Lusławicach koło Zakliczyna.

Fusiarski Tomasz (1840 - 30 IV 1907), pochodził z Janowa w Królestwie Polskim, był słuchaczem teologii, w powstaniu walczył w randzie podporucznika pod Pieskową Skałą, Skałą, Chrobrzą, Sosnówką, i Grochowiskami.

Jan Gąsior (1844 - 6 VII 1921), czeladnik ślusarski z Tarnowa, walczył m.in. w bitwach pod Miechowem, Opatowcem, Rybnicą i Jurkowicami. Ciężko ranny przewieziony do Galicji, po zwolnieniu z więzienia do końca zycia mieszkał w Tarnowie.

Stanisław Tokarz (1810 - 1906), prawnik, radny Tarnowa i adwokat, w powstaniu walczył w bitwie pod Miechowem.

Wojciech Piekarski (? - 20 VI 1863), pochodził z Nowego Sącza, zginął w bitwie pod Gacami.

Henryk Erazmus (1844 - 8 VII 1913), urodził się w Jarosławiu, aktywny w manifestacjach patriotycznych, w czasie powstania walczył m.in. w bitwach pod Rybnicą i Jurkowicami, gdzie został wzięty do niewoli. Zesłany do Permu, a następnie do guberni jenisejskiej. Po powrocie był kapitanem w wojsku austriackim. Po odejściu z wojska otworzył zakład rękawiczniczny i fryzjerski.

Franciszek Mośkiewicz (4 X 1837 - 16 X 1936), pochodził z Nowego Targu, absolwent Szkoły Rolniczej w Dublanach. W czasie powstania ranny pod Komorowem, przewieziony do Tarnowa, gdzie pozostał już do śmierci.

Leon Tadeusz Korwin Pawłowski (28 X 1836 - 11 IV 1892), urodził się w Skryhiczynie, po upadku powstania przedostał się do Galicji, następnie wyjechał do Szwajcarii, gdzie pracował w fabryce zegarków. Potem w Paryżu pracował w fabryce wyrobów stalowych. W 1869 r. powrócił do Galicji, a od 1878 r. mieszkał w Tarnowie, gdzie założył handel żelazny.

Józef Tatomir (1836 - 1 II 1892), po powstaniu zamieszkał w Tarnowie, gdzie pracował jako oficjalista w dobrach książąt Sanguszków.

Wojciech Hendzel (1839 - 29 X 1914), urodził się w Kołaczycach. Walczył w wielu bitwach powstania, ranny przeszedł do Galicji. W Tarnowie prowadził warsztat szewski, zmarł na czerwonkę.

Ignacy Teliga (1811 - 9 I 1894), urodził się w Piechnicach, zmarł w Tarnowie.

Józef Szeligiewicz (? - 21 III 1863), pochodził z Nowego Sącza, zginął pod Igołomią.

Pilarski Michał (? - ?)

Rogoziński Józef (1837 - 2 IV 1863), urodził się w Posłowicach, ciężko ranny pod Buskiem, zmarł w tarnowskim szpitalu.

Stanisław Taborski (1824 - 16 II 1864), pochodził z Bochni, z zawodu był stolarzem, zmarł w tarnowskim szpitalu.

Walery Dominik Dulęba (4 VIII 1841 - 1 IX 1863), urodził się w Tarnowie, ukończył prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Zginął w bitwie pod Panasówką. Jego rodzina wzniosła pierwszy kopiec na cmentarzu.

Czarno-białe zdjęcie jest autorstwa M. Wrony i pochodzi z 1979 r.

Źródło:

Sypek A., Cmentarz Stary w Tarnowie. Przewodnik, Tarnów 1999