Zakopane - pomnik i kwatera legionistów

Zakopane - pomnik i kwatera legionistów

Położenie: Zakopane, gmina Zakopane, powiat tatrzański, województwo małopolskie
Mogiła znajduje się na terenie nowego cmentarza parafialnego.

Rok: 1927

Pomnik składa się z głazów tworzących jakby tatrzański szczyt, na którego szczycie zasiadł orzeł. Pod nim, na skalnej ścianie umieszczony jest krzyż. Na regularnym bloku znajduje się tablica inskrypcyjna. Na pozostałych mniejszych głazach umieszczono nazwiska zmarłych legionistów.

Napis: POLEGŁYM LEGJONISTOM

Napis: WOLNOŚĆ I NIEPODLEGŁOŚĆ BYŁY NADRZĘDNYM CELEM ICH ŻYCIA. SŁUŻYLI W LEGIONACH I TU SPOCZELI NA WIEKI ''/ gen. bryg. ANDRZEJ GALICA 1873 - 1945/ gen. bryg. MICHAŁ GAŁĄZKA 1893 - 1972/ gen. dyw. MARIAN ŻEGOTA JANUSZAJTIS 1889 - 1973/ gen. bryg. MIECZYSŁAW BORUTA SPIECHOWICZ 1894 - 1985/ szer. RUDOLF HERMAN 1887 - 1915/ szer. EDWARD PRZYBYLSKI 1892 - 1915/ kpr. JAN GOŁĘBOWICZ 1893 - 1915/ kpr. PIOTR GRYCNER 1893 - 1915/ szer. WACŁAW RAJPOLD 1890 - 1915/ szer. KONRAD KOZARSKI ''WĘŻYK'' 1898 - 1915/ szer. LEOPOLD SAWICKI ''GALMAN'' 1894 - 1915/ st. SZER. BATRŁOMIEJ DZIURA 1895 - 1915/ szer. KAZIMIERZ KĘDZIA 1894 - 1915/ mjr ALFRED LAUNHARDT 1881 - 1915/ szer. ZBIGNIEW STANISŁAWSKI ''ROLA'' 1891 - 1916/ szer. KAROL JELEŃ 1897 - 1916/ szer. STEFAN KACZOR 1889 - 1917/ szer. JÓZEF ROJEK WESOŁOWSKI 1894 - 1917/ sierż. BOLESŁAW TURSKI ''ŚWIT'' 1894 - 1917/ szer. PIOTR ŚWIERCZEK 1896 - 1917/ kpr. ANTONI MARTYNOWICZ 1899 - 1917/ szer. MIECZYSŁAW GRZYBEK 1894 - 1918
chor. HENRYK KATRA 1893 - 1918/ por. TADEUSZ SŁAWIŃSKI 1896 - 1926/ kpr. STANISŁAW DROZD 1888 - 1944/ ppor. ZYGMUNT OSTAFIN 1886 - 1965/ kpr. FRANCISZEK KOPKOWICZ 1894 - 1965 /ppor. STANISŁAW BOHUSZ ZOŃCZYK 1892 - 1967/ kpr. MICHAŁ WELC 1896 - 1973/ uł. JAN WAWRZYKOWSKI 1892 - 1975/ ppor. ALFONS LOREK 1898 - 1996/ płk JÓZEF ZOŃCZYK BOHUSZ 1897 - 1998/ LEGIONIŚCI OFIARY HITLERYZMU 'pro memoria/  JAN BACHLEDA CURUŚ KL MAUTHAUSEN 1888 - 1942/ JAN BACHLEDA ŻOŁNIERCZYK KL SACHSENCHAUSEN 1896 - 1945/ HENRYK BEDNARSKI KL DACHAU 1882 - 1945/ WŁADYSŁAW KĄDZIOŁKA KL AUSCHWITZ 1895 - 1942/ ANTONI KNAPCZYK KL AUSCHWITZ 1895 - 1942/ JAN KRZEPTOWSKI BOHAC KL AUSCHWITZ 1892 - 1942/ STEFAN MEYER KL AUSCHWITZ 1888 - 1943/ STANISŁAW PAPIEŻ KL AUSCHWITZ 1891 - 1941/ ANTONI SUCHECKI KL AUSCHWITZ 1896 - 1942/ LEGIONIŚCI OFIARY STALINIZMU pro memoria/  gen. dyw. HENRYK MINKIEWICZ KATYŃ 1880 - 1940/ gen. bryg. MARIUSZ ZARUSKI CHERSOŃ 1867 - 1941/ płk TADEUSZ KORNIŁOWICZ KATYŃ 1880 - 1940/ ppłk. STANISŁAW STYRCZULA CHARKÓW 1894 - 1940

Pamiątkowe głazy:

JAN RĄCZKA/ ZM.6.VII.1970/ Stanisław Drozd Dur (17 VII 1888 - 16 V 1944) leg. pol. I bryg. I pułk.p. baon II komp.
ppłk Marian Wawro (8 IX 1897 - 6 I 1983), żołnierz I Bryg 5 komp.
Józef Chmielnicki (1906 - 1989)
płk Stanisław Styrczula Maśniak (1894) zginął w Katyniu
harcmistrzyni Maria Chmielowska "Marol" 1901 - 1983 wierny przyjaciel Olgi Małkowskiej
gen.bryg. inż. Andrzej Galica (1873 - 1945) twórca pułków strzelców podhalańskich
inż. arch Franciszek Kopkowicz (31 III 1894 - 2 VI 1965)
Jan Wawrzykowski (1892 - 1975) 1 pułk ułanów Byliny/ brygada
Franciszek Pęksa (1894 - 1943) żołnierz I brygady, odznaczony krzyżem niepodległości
Zenon Potęga (22 XII 1883 - 2 V 1975)i k kad leg. pol
Zofia Walentyna Żegota Januszajtis  Zelita Dąbrowska (powinno być Jelita) (10 XI 1895 - 6 I 1956)
płk Józef Zonczyk Bohusz oficer 3 pułku legionów (3 IX 1897 - 16 XII)
Alfons Lorek (1898 - 1996)
GEN WP Mieczysław Boruta (20 II 1894 - 18 X 1985)
Jan Rączka (zm. 6 VII 1970)
TU SPOCZYWAJĄ PROCHY/ Ś.P./ GEN. MARIANA JÓZEFA/ ŻEGOTY JANUSZAJTISA/ I JEGO ŻONY ZOFII/ NALEŻY ZAWSZE/ SŁUŻYĆ PRAWDZIE

Andrzej Galica (27 XI 1873 - 6 VI 1945), urodził się w Białym Dunajcu. Gimnazjum ukończył w Krakowie, studiował we Lwowie i we Wiedniu, gdzie w 1903 r. uzyskał dyplom inżyniera budowy dróg i mostów. Pracował w Dyrekcji Budowy Dróg Wodnych w Krakowie, wstąpił do PPS, działał także w Związku Strzeleckim. W czasie I wś werbował ochotników do Legionów i wraz z nimi rozpoczął karierę wojskową. W XI 1916 r. został dowódcą 3. pułku piechoty Legionów. W 1918 r. został pułkownikiem i rozpoczął organizację pułków podhalańskich dla tworzącego się Wojska Polskiego. W 1922 r. został generałem brygady. Od VIII 1926 do X 1930 był dowódcą Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu. W 1931 r. przeszedł w stan spoczynku. W latach 1928 - 1935 był posłem na Sejm, a w latach 1935 - 1939 senatorem. Zmarł w swym majątku Majdan koło Piotrkowa Trybunalskiego.

Franciszek Kopkowicz (31 III 1894 - 2 VI 1965), urodził się w Samborze, maturę zdał w Stanisławowie. Po rozpoczęciu studiów brał udział w walkach Legionów Polskich. W latach 1917 - 1920 studiował na Politechnice Lwowskiej, gdzie uzyskał tytuł inżyniera architekta.  Do 1922 r. był architektem powiatowym w Biłgoraju i Janowie. Później rozpoczął już pracę w Zakopanem. Był autorem wielu projektów, m.in. pensjonat "Tatrzańska", schroniska na Hali Kondratowej. Uczył także rysunków, matematyki, ciesielstwa i zasad budownictwa. Zmarł w Zakopanem.

Zofia Walentyna Januszajtis (10 I 1895 - 6 I 1956), urodził się w Kieszczówku na Suwalszczyźnie. Swego męża, generała Mariana, poznała podczas służby legionowej. W 1917 r. osiedliła się wraz z mężem w Zakopanem. Po I wś mieszkała w Warszawie, gdzie w 1944 ro. była łączniczką. Po wojnie wraz z mężem zamieszkała w Wielkiej Brytanii. Zmarła w Londynie.

Marian Józef Żegota Januszajtis (3 II 1889 - 24 III 1973), urodził się w Mirowie koło Częstochowy. Był współorganizatorem i komendantem Polskich Drużyn Strzeleckich. W latach 1915 - 1916 był dowódcą 2. pułku piechoty, a 1916 - 1917 dowódcą I Brygady Legionów. W 1919 r. był współorganizatorem nieudanego zamachu przeciw rządowi J. Moraczewskiego. W latach 1924 - 1929 był wojewodą nowogrodzkim. Został mianowany generałem dywizji. W 1939 r. został aresztowany we Lwowie przez Rosjan i przetrzymywany w więzieniu do 1941 r. Wraz z Armią Polską gen. Andersa (której był współorganizatorem) wydostał się z ZSRR. Po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł.

Stanisław Teodor Bohusz Zończyk (22 IV 1892 - 25 II 1967), urodził się w Mogile. W czasie I wś walczył w II Brygadzie Legionów. Po jej zakończeniu osiadł w Zakopanem, gdzie prowadził kiosk z pamiątkami. Następnie pracował w administracji wielu szkół zakopiańskich. Od 1930 r. sprawował funkcję prezesa zakopiańskiego koła Towarzystwa Szkoły Ludowej. Od 1926 pełnił przez szereg lat funkcję prezesa koła Związku Oficerów Rezerwy. Zmarł w Zakopanem.

Mieczysław Boruta Spiechowicz (20 II 1894 - 13 X 1985), urodził się w Rzeszowie. Przed wybuchem I wś rozpoczął studia w Akademii Handlowej w Antwerpii. W VIII 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich. Był żołnierzem II Brygady gen. Hallera. W bitwie pod Rokitną został ranny. Od 1918 r. służył w Wojsku Polskim. W latach 1919 - 1920 był dowódcą 19. Pułku Piechoty, a następnie 4. Pułku Strzelców Podhalańskich, później m.in. 71. Pułku Piechoty i 22. Dywizji Piechoty Górskiej. W 1936 r. został generałem brygady. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził Grupą Operacyjną "Bielsko", a następnie "Boruta". Po rozbiciu jego grupy przedostał się do Lwowa, gdzie rozpoczął działalność w konspiracji antyradzieckiej. Aresztowany przez NKWD więziony był we Stanisławowie i Moskwie. ZSRR opuścił wraz z Armią Andersa. Został mianowany dowódcą 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty. Od III 1942 do II 1943 był dowódcą wojsk ewakuowanych do Iranu. Następnie został przeniesiony do Londynu i do Szkocji, gdzie do VII 1945 pełnił funkcję dowódcy 1 Korpusu Pancerno-Motorowego. W XII 1945 r. powrócił do kraju i objął szefostwo Departamentu Piechoty i Kawalerii w MON. na skutek konfliktu gen. Świerczewskim na własną prośbę przeszedł w stan spoczynku. Podjął pracę na roli w Skolwinie koło Szczecina. Był bardzo czynny w środowiskach kombatanckich, niejednokrotnie protestując przeciwko poczynaniom władzy komunistycznej. Zmarł w Zakopanem.

 

Źródła:

  • http://z-ne.pl/s,doc,22145,1,1506.html
  • Pinkwart M., Zdebski J., Nowy Cmentarz w Zakopanem. Przewodnik biograficzny, Kraków 1988
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Mieczys%C5%82aw_Boruta-Spiechowicz

 

b_150_100_16777215_00_images_malopolskie6_zakop_legion.JPGb_150_100_16777215_00_images_malopolskie6_zakop_legion2.JPGb_150_100_16777215_00_images_malopolskie6_zakop_legion3.JPGb_150_100_16777215_00_images_malopolskie6_zakop_legion4.JPGb_150_100_16777215_00_images_malopolskie6_zakop_legion5.JPGb_150_100_16777215_00_images_malopolskie6_zakop_legion6.JPG