Nowy Sącz - pomnik-mauzoleum Pieta Sądecka

Szczegóły: Utworzono: poniedziałek, 26, maj 2014 14:22; Poprawiono: poniedziałek, 26, maj 2014 14:22; Opublikowano: poniedziałek, 26, maj 2014 14:22; Odsłony: 6577

Nowy Sącz - pomnik-mauzoleum Pieta Sądecka

Położenie: Nowy Sącz, powiat nowosądecki, województwo małopolskie.
Przy Starym Cmentarzu, ul. Aleja Wolności

Projektant: Janina Reichert-Toth, Fryderyk Toth

Rok: 3 X 1954

W centralnej części obiektu znajduje się postać kobieca trzymająca na kolanach bezładne ciało mężczyzny. W cokole pomnika złożone są urny z miejsc egzekucji, obozów koncentracyjnych oraz pól bitew. Przed pomnikiem znajduje się płyta Nieznanego Żołnierza

Napis: ZIEMIA SĄDECKA SWOIM SYNOM/ POLEGŁYM W WALCE Z FASZYZMEM/ O WOLNOŚĆ I NIEPODLEGŁOŚĆ/ OJCZYZNY 1939-1945

Po obu stronach alejki znajdują się cokoły z tablicami zawierającymi dane zamordowanych przez Niemców osób. W 1948 r. harcerze zasadzili jesiony jako żywy pomnik miejsc straceń.

Napis: NA POLACH BITEW/ Z WRZEŚNIA 1939 R./ BIECZ BORY TUCHOLSKIE +/ CZĘSTOCHOWA + GOR-/ CE + KOCK + ŁÓDŹ + MIKOŁÓW-/ WYRY + MODLIN + PSZCZYNA +/ TOMASZÓW LUBELSKI + WĘGIER-/ SKA GÓRKA + WARSZAWA/ WYBRZEŻE

Napis: W OBOZACH KONCENTRACYJNYCH/ I EKSTERMINACYJNYCH Z LAT 1939-45/ BEŁŻEC + BUCHENWALD + CHEŁMNO/ DACHAU + FLOSSENBURG + GROSS/ ROSEN + MAJDANEK + MAUTHAUSEN/ GUSEN + NEUNGAMME + ORANIEN-/ BURG + OŚWIĘCIM BRZEZINKI/ PŁASZÓW KRAKÓW + POTULICE/ RAVENSBRÜCK + SACHSENHAUSEN/ SOBIBÓR + STUTTHOF + TREBLINKA

Napis: NA POLACH BITEW/ Z LAT 1940-45/ ARNHEM + KANAŁ HOHENZOLLER-/ NÓW + APENINY + KOŁOBRZEG/ BELFORT + LAGARDE + BERLIN/ LENINO + BOLONIA + MONTE/ CASSINO + BUDZISZYN + NARWIK/ + FALAISE + NYSA ŁUŻYCKA/ GAZALA + STARA ODRA + GDAŃSK/ TOBRUK + GDYNIA + WAŁ/ POMORSKI + WARSZAWA - PRAGA

Napis: BOHATEROM SPOD NARWIKU/ ŻOŁNIERZOM SAMODZIELNEJ/ BRYGADY STRZELCÓW PODHALAŃSKICH/ I MARYNARZOM POLSKIEJ MARYNARKI/ WOJENNEJ ORAZ SOJUSZNIKOM/ Z NORWEGII, WIELKIEJ BRYTANII/ I FRANCJI/ W 70 ROCZNICĘ ZWYCIĘSKIEJ BITWY/ SĄDECZANIE/ NOWY SĄCZ 5 CZERWIEC 2010 R

Napis: Ś.P./ TU SPOCZYWAJĄ/ ROZSTRZELANI W BIEGONICACH 21 VIII 1941 R/ EKSHUMOWANI W III 1945/ BARBACKI BOLESŁAW ART MALARZ N SĄCZ/ DESZCZ JÓZEF KS WIKARIUSZ N SĄCZ/ DURKOT STEFAN DR MED NOWY SĄCZ/ JAROSZ MIECZYSŁAW MGR FARM PPOR NS/ KACZMARCZYK TADEUSZ KS WIKARY N SĄCZ/ KMIEĆ WŁADYSŁAW KUPIEC N SĄCZ/ MORAŃSKI AMBROŻY ŚLUSARZ KAPR NS/ OLCHAWA WLADYSŁAW KOND PKP N SĄCZ/ PIEKARZ JÓZEF MGR FIL PPR WP S SĄCZ/ STRĘK ADAM DYŻ RUCHU PKP LIMANOWA/ SZAFRAN TADEUSZ MGR WF PPOR WP NS/ SZKARADEK JÓZEF MGR PRAWA NOWY SĄCZ/ ORAZ 25 NIEZYDENTYFIKOWANYCH/ ROZSTRZELANI W MŁODOWIE 11 XI 1943 R/ EKSHUMOWANI 3 IV 1945 R/ CHMIEL STEFAN PPOR WP NOWY SĄCZ/ HYŻY EMIL URZ SĄDU OKR NOWY SĄCZ/ KUDLIK WŁADYSŁAW FOTOGRAF NOWY SĄCZ/ LEGUTKO ZDZISŁAW ABS LO NOWY SĄCZ/ WALAWSKI ROMAN PPOR WP NOWY SĄCZ/ WIŚNIEWSKI ANTONI KOLEJARZ N SĄCZ/ ROZSTRZELANI W MĘCINIE KŁODNEM 12 I 1944 R/ EKSHUMOWANI 3 IV 1945 R/ BIENIEK STEFAN SIERŻ WP LIBRANTOWA/ JAKUBOWSKI WILHELM BOL ST AS PKP NS/ JEZIERSKI STANISŁAW NOWY SĄCZ/ MAZAN STANISŁAW KOM STR POŻ N SĄCZ/ PENNAR STANISŁAW KUPIEC NOWY SĄCZ/ PIWOWAR BRONISŁAW PPOR POŻ N SĄCZ/ ROUPPERT LESZEK MGR PRAWA RACIECHOWICE/ WĘDRYCHOWSKI MIECZYSŁAW ST SIERż NS/ ROZSTRZELANI W OLSZANIE 13 VIII 1943 R/ EKSHUMOWANI W III 1945 R/ KONIECZNY KAZIMIERZ PRACOWNIK PKP NOWY SĄCZ/ WOLFSTAL IGNACY KAPELMISTRZ ORK NOWY SĄCZ/ ROZSTRZELANI W RDZIOSTOWIE 10 VII 1944 R/ EKSHUMOWANI 4 V 1945/ PASEK LUDWIK URZĘDNIK U SK WP NOWY SĄCZ/ STRZELECKI LEON MGR EKON POR WP NOWY SĄCZ/ ORAZ 17 NIEZYDENTYFIKOWANYCH/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

Napis: Ś.P./ TU SPOCZYWAJĄ/ ROZSTRZELANI W BIEGONICACH 19 XII 1939 21 VIII/ 27 IX 1941 R EKSHUMOWANI W MARCU 1945/ CHMIELAK JAN UCZ LO NOWY SĄCZ/ FURMANEK BOLESŁAW FOTOGRAF N SĄCZ/ GORKA MICHAŁ ROLNIK PORĘBA MAŁA/ GRADZIEL WŁADYSŁAW URZ PKP PPOR WP NS/ HAIMAN ANTONI DR PRAW SĘDZIA GRYBÓW/ HOŁOŚ WOJCIECH ROLNIK/ JANAS FRANCISZEK MSZANA DOLNA/ JANIA JÓZEF MSZANA DOLNA/ JAROSZ JAN DR MED N SĄCZ/ JENNET JÓZEF MASARZ N SĄCZ/ JEŻYK JÓZEF POST PP N SĄCZ/ KAMIŃSKI KAZIMIERZ KIER SZK KLECZANY/ KLAFTER SALAMON KUPIEC N SĄCZ/ LIS WŁADYSŁAW MASZYNISTA PKP N SĄCZ/ LOŻEK ARTUR URZĘDNIK NOWY SĄCZ/ ŁĄTKA ANTONI UCZEŃ LO N SĄCZ/ ŁAZARZ JAN PRZOD PP PRZECŁAW-BŁONIE/ PACH JAN ROLNIK ZNAMIROWICE/ PORĘBA STANISŁAW ROLNIK MYSTKÓW/ SIWAK JULIAN ST SIERŻ WP LWÓW/ SŁOWIKOWSKI TEODOR LEK STOM PODCH WP NS/ SOBIERAJSKI SEWERYN DYR KOSY LIMANOWA/ SUŁKOWSKI BRONISŁAW URZ PKP KPT WP NS/ SUSKI STANISŁAW URZ NOWY SĄCZ/ SZYMAŃSKI ANDRZEJ POR WP NOWY SĄCZ/ WILIŃSKI ANTONI MGR FARM NOWY SĄCZ/ WOJTYLAK ANTONI PODOF WP NOWY SĄCZ/ WOLSKI OFICER WP KIELCE/ WOŻNIAK JAN ASESOR PKP NOWY SĄCZ POR WP/ ROZSTRZELANI W NOWYM SĄCZU OBOK KŁADKI N/RZEKĄ/ KAMIENICĄ 20 I 1944 R EKSHUMOWANI 24 III 1945 R/ BUGAŃSKI WOJCIECH WITOWICE DOLNE/ CZAJA EDWARD UCZEŃ LO LIMANOWA/ DUDZIK JAKUB RACIECHOWICE/ MITKA TADEUSZ LIMANOWA/ MOLIK JÓZEF KRAKÓW/ PILAWSKI STANISŁAW LIMANOWA/ PISZCZEK JAN WITOWICE DOLNE/ SZURMIAK WIESŁAW ABS LO N SĄCZ/ SARATA JAN RDZIOSTÓW/ TALAREK STANISŁAW KONINA/ TROJAK FRANCISZEK KONINA/ ZNACHOWSKI JÓZEF MSZANA DOLNA/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

Napis: Ś.P./ TU SPOCZYWAJĄ/ ROZSTRZELANI W TRZETRZEWINIE/ 27 VI 1940 R EKSHUMOWANI 9 XII 1956 R/ ADAMASZEK LEON BYDGOSZCZ/ ALABIEW PPOR MAR WARSZAWA/ ANDRZEJEWSKI LEON BYDGOSZCZ/ BARANOWSKI FRANCISZEK/ BAKSER STANISŁAW/ BRZEZIŃSKI WARSZAWA/ CIEŚLAK JÓZEF KATOWICE/ CICHOŃ STEFAN PODCH WP TARNÓW/ CYPRYS ALBIN BYDGOSZCZ/ DRZYMAŁA JAN CHORZÓW/ GŁOBCZYK MIECZYSŁAW ABS LO KRAKÓW/ GRZEŚKOWIAK BRONISŁAW WARSZAWA/ JACHIMSKI BRONISŁAW/ JANIEC KAZIMIERZ MGR PRAW TYLICZ/ JANIK IGNACY/ JASIŃSKI JAN KPT WP 20 PP KRAKÓW/ JASKULSKI JÓZEF/ KALIŃSKI ALEKSANDER INŻ WARSZAWA/ KONDOLEWICZ ANATOL UCZ LO ST SĄCZ/ KOŚCIANY POR WP WARSZAWA/ KOWALEWSKI WARSZAWA/ KOWALSKI LUDWIK ABS I GIMN N SĄCZ/ KOWALSKI TADEUSZ ŚLUSARZ WARSZAWA/ KOWALSKI JÓZEF WARSZAWA/ KRÓL HENRYK JÓZEF UCZ I GIMN N SĄCZ/ KUCZYŃSKI KAZIMIERZ/ KWIATKOWSKI WŁADYSŁAW UCZ WA-WA/ LIBRONT STANISŁAW UCZ BIESNA/ ŁYSAKOWSKI ST DZIENNIKARZ WARSZAWA/ MASŁOWIEC STANISŁAW POR WP RABA N/ MICHAŁOWSKI POR WP WARSZAWA/ MYŚLIŃSKI WARSZAWA/ OLEJNICZAK ZYGMUNT/ OSOBLIWY KAZIMIERZ ABS I GIMN N SĄCZ/ POSŁUSZNY ZBIGNIEW WŁAD UCZ LO N SĄCZ/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

Napis: Ś.P./ TU SPOCZYWAJĄ/ ROZSTRZELANI W TRZETRZEWINIE/ 27 VI 1940 R EKSHUMOWANI 9 XII 1956 R/ PAJOR STANISŁAW PPOR WP STUD UJ BIEGONICE/ PĘKALA STANISŁAW OB AMER NOWY SĄCZ/ PIASECKI ZYGMUNT POR LOTN WP WARSZAWA/ PIĄTKOWSKI KAZIMIERZ KAPR 3PLOT NAKŁO/ PIOTR FRANCISZEK URZĘDNIK RYCZYWÓŁ WKP/ PIOTROWSKI KAROL/ PISKORSKI BOLESŁAW/ PRZYBYLSKI CZESŁAW ZAMOŚĆ/ STARZYŃSKI STANISŁAW SIERŻ LOTN P DĘBLIN/ STARZYŃSKI HENRYK DĘBLIN/ STĘCHŁY WŁADYSŁAW RYBNIK/ SZAFLARSKI JÓZEF LWÓW/ TYCZKA STANISŁAW/ UTZ ERYK STUD UJ ŁÓDŹ/ WANIA JÓZEF POR WP 22P UŁANÓW BRODY/ WARCHAŁ KRAKÓW/ WARCELSKI WITOLD ROLNIK/ WARZEWSKI WITOLD STUD UJ KRAKÓW/ WEBER JOACHIM POR MAR PRYCZYWÓŁ WKP/ WERESZCZAKA ANTONI PPOR WP WILNO/ WERYŃSKI BOHDAN KPT SAP WP NSACZ/ WĘGLARZ WINCENTY/ WIELOWSKI TOMASZ OBIDZA/ WIEŃCIERZ KAZIMIERZ CHORZÓW/ WITOWSKI WŁADYSŁAW DR FIL ŁAZY BIEG/ WOJCIECHOWSKI STEFAN ZAMOŚĆ/ WOJEWÓDZKI PRZEMYSŁAW STUD AGH KRAKÓW/ WOJSAKOWSKI STANISŁAW RED ZAMOŚĆ/ WRÓBEL WŁADYSŁAW/ ZARZYCKI STEFAN RYBNIK/ ZBIERAŃSKI JÓZEF DR WET PATEREK/ ZEMBRZYCKI ZBIGNIEW/ ZIĘBA TADEUSZ STUDAGH KRAKÓW/ ŻELAZNY STAN PODCH WP ABS SGGW W-WA/ ŻYCKI JERZY WARSZAWA/ ORAZ 23 NIEZIDENTYFIKOWANYCH/ CZEŚĆ ICH PAMIĘCI!

W miejscu tym po 1945 r. złożono szczątki ofiar niemieckiej okupacji ekshumowane z miejsc straceń: w Nowym Sączu, Biegonicach, Olszanie, Rdziostowie, Młodowie, Męcinie i Kłodnym. W 1956 r. pochowano tu prochy 93 osób. Wśród ofiar było 76 ochotników usiłujących przekroczyć granicę, by dotrzeć do wojska polskiego we Francji, 2 organizatorów komórki przerzutowej, 5 harcerzy z organizacji Orła Białego i 10 rozstrzelanych za wroga postawę wobec okupantów. W 1957 r. umieszczono w cokole pomnika urnę z ziemią z Narviku, upamiętniając walki jakie stoczyli tam żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. W VI 2010 r. umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą walkom w Narviku oraz herby miast: Nowy Sącz i Narvik.

Źródła: