Oranienburg - teren niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen (Niemcy)

  • Drukuj
Szczegóły
Utworzono: sobota, 03, kwiecień 2021 18:29
Poprawiono: niedziela, 11, kwiecień 2021 08:32
Opublikowano: sobota, 03, kwiecień 2021 18:29
Odsłony: 1296

Oranienburg - teren niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Sachsenhausen (Niemcy)

Położenie: Oranienburg, powiat Oberhavel; kraj Brandenburgia

Rok: 1936/ 1961/ 1993

Obóz został założony z rozkazu Heinricha Himmlera w 1936 r., nieopodal Oranienburga, ok. 30 km na północ od Berlina. Wybudowali go więźniowie KL Esterwegen. Miał plan trójkąta, w środku podstawy którego umieszczono wieżę A z bramą wejściową. Od 1938 r. funkcjonował tu Inspektorat Obozów Koncentracyjnych (Inspektion der Konzentrationslager). Szkolili się w nim SS-mani, którzy później administrowali innymi obozami, np. Rudolf Hoess. W obozie dokonywano zbrodniczych eksperymentów na więźniach, a egzekucje przeprowadzano przez rozstrzeliwanie i gazowanie. Część więźniów niewolniczo pracowała w fabryce granatników, klinkierni i wielu innych miejscach. Do obozu trafiali więźniowie różnych narodowości: Niemcy, Polacy, Austriacy, Romowie, Żydzi, jeńcy sowieccy i inni. Więziono tu także homoseksualistów i Świadków Jehowy. Przetrzymywano tu byłego premiera Hiszpanii Largo Caballero, kanclerza Austrii Kurta von Schuschnigga, syna Stalina - Jakowa, ukraińskich nacjonalistów, w tym Stepana Banderę. W latach 1942 - 1944 pracowano tu nad fałszowaniem funtów brytyjskich, paszportów, wiz, pieczęci itp. Z początkiem 1945 r. wobec zbliżającej się Armii Czerwonej, Niemcy rozpoczęli ewakuację obozu w dniu 1 II 1945 r. Niezdolnych do marszu więźniów zamordowano, pozostałych popędzono w "marszach śmierci" do KL Mauthausen-Gusen i Bergen-Belsen. Obóz został wyzwolony 22 IV 1945 r. przez oddziały 2 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego. Przez obóz i jego filie przewinęło się 200 000 osób, zmarło ok. 100 000. Po zakończeniu II wojny światowej Rosjanie utworzyli tu obóz dla funkcjonariuszy NSDAP, osoby niechętne władzy radzieckiej, żołnierzy Armii Czerwonej. Istniał tu także szpital dla żołnierzy radzieckich chorych na choroby weneryczne. Przez obóz przeszło około 60 000 osób, z czego zmarło 12 000.

Od IX 1939 r. przetrzymywano w obozie kilkuset Polaków, pracujących przed wojną w Westfalii, a skupionych w polskich stowarzyszeniach. 28 XI 1939 r. do obozu trafił transport polskich profesorów i innych pracowników nauki z Krakowa aresztowanych w ramach Sonderaktion Krakau. Pracowników UJ i AGH zwolniono dopiero 8 II 1940 r. po interwencji Benito Mussoliniego. Co najmniej 20 spośród aresztowanych osób zmarło na skutek ciężkich warunków obozowych lub zostało zamordowanych. Pierwszy transport z warszawskiego Pawiaka wyruszył do obozu 2 V 1940 r. W 1941 r. w obozie umieszczono polską młodzież z Łodzi.

Przed wejściem do obozu upamiętniono m.in. spiskowców, którzy dokonali zamachu na Hitlera 20 VII 1944 r., zamordowanych 19 obywateli Luksemburga, chrześcijan ewangelików, dr. Friedricha Weißlera, socjaldemokratów, Wilhelma Frede, związkowców, Paula Gerlacha,tysięce Rosjan, którzy zginęli w obozie, wszystkich obywateli Luksemburga, ofiar obozu KL Sachsenhausen, Henri Ivernois, Alfreda Ledermanna, Augusta Dickmanna, aresztowanych i zesłanych do obozu  1140 czeskich studentów, 18 studentów z Czech, którzy zginęli w obozie, internowanych żołnierzy  Wspólnoty Brytyjskiej, Rofa Lyng Nissena, nieletnich Francuzów z departamentu Nord i Pas-de-Calais, Benedikta Schmittmanna, Clemensa Paual Feige, Marcela Sebbaha, Rosę Broghammer, Anton Huber, Iwana Poljankina, Lorenza Breuniga, Francois de Guillebon, francuskich Żydów deportowanych a KL Auschwitz-Birkenau, Johanna Georga Elsera (niedoszłego zamachowca na Hitlera), Jensa E. Mungarda i uchylających się od służby w wojsku nazistowskim.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach1.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach3.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach21.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach5.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach6.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach10.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach14.JPG

 

Napis: Im Gedenken an/ Wlodzimierz Dlugoszewski (1905-1945),/ Kapitän der polnischen Rudermannschaft, die bei den Olympischen Spielen/ 1936 in Berlin eine/ Bronzmedaille gewann./ Kreissportbund Oberhavel e.V./ Oranienburg im Mai 2017

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach7.JPG

 

Napis: Ku pamięci/ ofiary hitleryzmu/ Władysława Domagały/ Powstańca Wielkopolskiego/ ur. 25.06.1899 r./ gest. 30.01.1941 r./ in. KZ Sachsenhausen/ Vladislav Domagala / HNr 31 441/ Zur Erinnerung -/ Nachkommen

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach13.JPG

 

Napis (po polsku, angielsku i niemiecku): PAMIĘCI/ GENERAŁA DYWIZJI/ BOLESŁAWA JERZEGO ROI/ 1876 – 1940/ UCZESTNIKA WALK O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI 1914 – 1920/ OFICERA LEGIONÓW POLSKICH/ POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ/ WOJSKA POLSKIEGO/ DOWÓDCY OKRĘGU GENERALNEGO KIELCE/ I OKRĘGU GENERALNEGO POMORZE/ ODZNACZONEGO ORDEREM WOJENNYM VIRTUTI MILITARI/ I CZTEROKROTNIE KRZYŻEM WALECZNYCH/ W ODRODZONEJ POLSCE POSŁA NA SEJM RP/ DZIAŁACZA RUCHU LUDOWEGO, SPOŁECZNIKA/ W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ WSPÓŁPRACOWNIKA/ POLSKIEGO CZERWONEGO KRZYŻA/ ARESZTOWANEGO PRZEZ GESTAPO W MARCU 1940 R./ WIĘZIONEGO NA PAWIAKU/ I W NIEMIECKIM OBOZIE KL SACHSENHAUSEN/ GDZIE ZOSTAŁ ZAMORDOWANY 27 MAJA 1940 R.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach15.JPG

 

Napis (po polsku, angielsku i niemiecku): PAMIĘCI/ GENERAŁA DYWIZJI/ STEFANA ROWECKIEGO/ „GROTA”/ 1895 – 1944/ DOWÓDCY ARMII KRAJOWEJ/ JEDNEJ Z NAJWIĘKSZYCH ARMII PODZIEMNYCH/ W OKUPOWANEJ EUROPIE/ ARESZTOWANEGO/ 30 CZERWCA 1943 R. W WARSZAWIE/ WIĘŹNIA ZELLENBAU/ NA TERENIE KL SACHSENHAUSEN/ ZAMORDOWANEGO PO WYBUCHU/ POWSTANIA WARSZAWSKIEGO 1944/ RADA OCHRONY PAMIĘCI WALK I MĘCZEŃSTWA/ STOWARZYSZENIE „POLONICA”/

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach16.JPG

 

Napis: „WEDER TOD NOCH/ LEBEN, WEDER/ ENGEL NOCH/ MÄCHTE, WEDER/ GEGENWÄRTIGES/ NOCH ZUKÜNFTIGES,/ WEDER GEWALTEN/ DER HÖHE ODER/ TIEFE NOCH/ IRGENDEINE ANDERE/ KREATUR KÖNNEN/ UNS SCHEIDEN VON/ DER LIEBE GOTTES,/ DIE IN CHRISTUS/ JESUS IST.” / RÖMERBRIEF 8,38

ZUM GEDENKEN AN/ ETWA SIEBENHUNDERT/ KATHOLISCHE/ GEISTLICHE AUS POLEN,/ DEUTSCHLAND UND/ WEITEREN/ EUROPÄISCHEN/ NATIONEN, DIE/ GEMEINSAM MIT/ VIELEN CHRISTEN / AN DIESEM ORT/ GELITTEN HABEN./ DAS ERZBISTUM BERLIN

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach17.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach18.JPG

 

Wnętrze obozu.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach19.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach20.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach27.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach28.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach29.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach30.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach31.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach32.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach33.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach34.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach44.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach45.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach46.JPG

 

Napis: HINRICHTUNGSSTÄTTE/ STANDORT DES GALGENS/ HINRICHTUNGEN FANDEN/ VOR ALLEN GEFANGENEN/ DES LAGERS STATT

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach26.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach23.JPG

 

Napis na pomniku: ALBANIEN-FRANKREICH-GRIECHENLAND/ BELGIEN-LUXEMBURG-POLEN-HOLLAND/ BULGARIEN- JUGOSLAVIEN-SOWJETUNION/ DÄNEMARK-DEUTCHLAND-ÖSTERREICH/ ENGLAND-TSCHECHOSLOWAKEI-SPANIEN/ ITALIEN-NORWEGEN-RUMÄNIEN-UNGARN

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach25.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach24.JPG

 

 

Wewnątrz okopu, w którym dokonywano egzekucji znajdują się tablice upamiętniające 100 Holendrów, obywateli Luksemburga, oficerów Armii Czerwonej i polskich patriotów.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach35.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach36.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach37.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach40.JPG

 

Napis: ERSCHIESSUNGSGRABEN/ AN DIESER STELLE/ WURDEN PATRIOTEN AUS/ ALLEN EUROPÄISCHEN/ LÄNDERN ERMORDET.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach38.JPG

 

Napis: W TYM MIEJSCU, W DNIU 9 LISTOPADA 1940 R./ W PIERWSZEJ MASOWEJ AKCJI/ EKSTERMINACYJNEJ PRZEPROWADZONEJ/ PRZEZ SS ZAMORDOWANYCH ZOSTAŁO/ 33 PATRIOTÓW POLSKICH.
AN DIESEM ORT FAND AM 9 NOVEMBER 1940/ DIE ERSTE VON DER SS DURCHGEFÜHRTE/ MASSENMORD-UND AUSROTTUNGSAKTION/ AN 33 POLNISCHEN PATRIOTEN STATT.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach39.JPG

 

Budynek krematorium

Napis: „And I know one thing more – that the Europe of the future/ cannot exist without commemorating all those,/ regardless of their nationality, who were killed at that time/ with complete contempt and hate, who were tortured to death/ starved, gassed, in inerated and hanged…”
Andrzej Szczypiorski/ Prisoner of the Sachsenhausen Concentration Camp, 1995
„Und noch eines weiß ich, dass das künftige Europe/ ohne Gedenken an all diejenigen – abgesehen von Ihrer Nationalität -/ nicht existieren kann, die in der damaligen Zeit/ voller Verachtung und Hass umgebracht, zu Tode gefoltert,/ ausgehungert, vergast, verbrannt, aufgehängt wurden…”
Andrzej Szczypiorski/ Häftling des KZ Sachsenhausen, 1995

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach41.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach42.JPG

 

Napis przy pomniku: DEN OPFERN DES KZ SACHSENHAUSEN/ IN MEMORY OF THE VICTIMS OS SACHSENHAUZEN CONCENTRATION CAMP/ 1936-1945

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach43.JPG

 

Pozostałe tablice upamiętniają zamordowanych Cyganów, homoseksualistów, świadków Jehowy, Ukraińców, Norwegów, Luksemburczyków, Holendrów, Węgrów, Hiszpanów itp.

 

b_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach47.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach48.JPGb_150_100_16777215_00_images_zagranica2_sach49.JPG

 

Bolesław Roja (4 IV 1876 - 27 V 1940), urodził się w Bryńcach Zagórnych. Ukończył szkołę kadetów w Wiedniu. W 1899 r. mianowany podporucznikiem. Po kilku latach przeszedł do rezerwy ze względu na zły stan zdrowia i pracował jako urzędnik kancelaryjny w Krakowie. Po wybuchu I wś wstąpił do Legionów. Po kryzysie przysięgowym w 1917 r. przeszedł do wojska austriackiego. 1 XI 1918 z rozkazu Polskiej Komisji Likwidacyjnej objął Komendę Wojskową na obszarze Galicji, a przez Radę Regencyjną został mianowany generałem. Uczestniczył w wojnie polsko - radzieckiej, podczas której popadł w konflikt z Józefem Piłsudskim, do usunięcia którego namawiał Wincentego Witosa. Za sianie defetyzmu i komunizmu został pozbawiony dowództwa 2 Armii w VIII 1920 r. Ostatecznie przeszedł w stan spoczynku w 1922 r. W 1928 r. został wybrany do Sejmu z ramienia Stronnictwa Chłopskiego, lecz w 1929 r. złożył mandat. Był otwartym przeciwnikiem rządów Piłsudskiego i sanacji. W czasie II wś mimo choroby włączył się w działalność PCK. Aresztowany przez Niemców w III 1940 r. i uwięziony na Pawiaku, ostatecznie trafił do Sachsenhausen, gdzie został zamordowany.

Stefan Rowecki "Grot" (25 XII 1895 - 1-2 VIII 1944). Urodził się w Piotrkowie Trybunalskim, tam też w 1911 stanął na czele pierwszego tajnego zastępu skautowego w tym mieście. W 1913 r. wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich, a od 1914 r. wstąpił do Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym w 1917 r. internowany w Beniaminowie. Walczył również w wojnie polsko - bolszewickiej. W czasie kampanii wrześniowej dowodził brygadą w obronie środkowej Wisły i bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. 3 V 1940 r. mianowany generałem brygady. 30 VI tego roku został komendantem głównym ZWZ i Dowódcą Sił Zbrojnych w Kraju. Doprowadził do powstania AK, uznany przez Niemców za wroga nr 1. Na skutek zdrady aresztowany w VI 1943 r. Zamordowany w obozie w Sachsenhausen po wybuchu powstania warszawskiego.

Włodzimierz Długoszewski (6 IV 1905 - 25 VII 1945), urodzi się w Krakowie, ukończył Wydział Filozoficzny UJ i Wyższe Studium Handlowe. Był działaczem i zawodnikiem AZS Kraków i Sokoła Kraków. Od 1928 do 1939 był korespondentem berlińskiego czasopisma Wassersport. Jako wioślarz był dwukrotnie akademickim mistrzem świata w kategorii jedynek i czterokrotnie mistrzem Polski. Na Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 był kapitanem polskiej reprezentacji wioślarskiej (brązowy medal w dwójkach podwójnych). W czasie II wś włączył się w prace ZWZ-AK. Został aresztowany 6 XI 1942 r. i osadzony w więzieniu na ul. Montelupich. Następnie umieszczony w KL Auschwitz, a jesienią 1944 r. w Sachsenhausen. Ewakuowany w czasie "marszu śmierci" został pobity i uznany za zmarłego. Doczekał końca wojny, lecz zmarł na tyfus w szpitalu w Crivitz.

Źródło:

  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Sachsenhausen_(KL)
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/Boles%C5%82aw_Roja
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Rowecki
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82odzimierz_D%C5%82ugoszewski
  • http://krakowianie1939-56.mhk.pl/pl/archiwum,1,w%C5%82odzimierz-dlugoszewski,627.chtm